شهروندی سازمانی
شهروندی سازمانی
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که سازمان‌ها با آن مواجه هستند، چگونگی انگیزش کارکنان است به اینکه نقشها و وظایف خود را به خوبی انجام دهند تا این اطمینان حاصل شود که سازمان اثربخشی خود را حفظ خواهد کرد.
در واقع، مجموعه‌ای ویژه از رفتارهای کارکنان می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر موفقیت سازمان داشته باشد؛ به ویژه رفتارهای داوطلبانه و اختیاری که کارکنان برای سازمان انجام می‌دهند.
این رفتارها، رفتار شهروندی سازمانی نامیده می‌شوند که رفتارهای کاری داوطلبانه‌ای هستند که بهطور مستقیم و آشکار توسط شرح شغل و سیستم رسمی پاداش سازماندهی نشدهاند و در مجموع عملکرد سازمان را بهبود می‌دهند مطالعه رفتار انسان یکی از زمینه‌هایی است که همواره مورد توجه صاحبنظران علوم اجتماعی بوده است.
سنجش نوع رفتار، هدایت و پیش بینی رفتار برخی از اهداف مطالعه رفتار هستند که از طریق مطالعه متغیرهایی چون انگیزش، ارزش‌ها و نگرش‌ها، ادراک، شخصیت، احساس و غیره میسر می‌شود.
هر فرد در نقشی که بر عهده دارد وظایفی را ایفا می‌کند و رفتارهای خاصی از او انتظار می‌رود.
برای مثال یک فرد به عنوان یک شهروند موظف است در نقش خود از ضایع کردن حقوق دیگران خودداری کند.
چنانچه گاه قوانین برای کنترل و هدایت این رفتارها در جوامع خط قرمزهایی را برای شهروندان ترسیم می‌کند.
علاوه‌بر رفتارهایی که در قالب نقش از هر فرد انتظار می‌رود رفتارهایی نیز وجود دارد که ریشه در مواردی چون فرهنگ، تاریخ و دین یک جامعه دارد.
رفتارهای داوطلبانه‌ای که در جوامع بر طبق ارزش‌ها انجام می‌شود که برای مثال می‌توان احترام به افراد مسن در جامعه را نام برد که در قالب فرانقش‌ها تجلی می‌یابد.
این رفتارها را در درون سازمان‌ها رفتار سازمانی شهروندی می‌نامند.
رفتارهای شهروندی عبارتند از؛ رفتارهایی فرانقش و داوطلبانه و نوآورانه که از سوی کارکنان در سازمان رخ می‌دهد.
با آنکه این رفتارها از وظایف رسمی کارکنان نیست و برای کارکنان پاداشی از سوی سازمان ندارد، اما آنچه موجب مطالعه آنان شده است تاثیراتی است که بر بهبود اثربخشی و کارآیی سازمان‌ها دارد.
برای مثال رفتارهایی چون کمک به آموزش کارکنان تازه وارد به سازمان، استفاده از زمان‌های استراحت برای تکمیل کار، ارایه پیشنهادهایی برای بهبود روش کار و کار روی پروژه‌ها در منزل همه و همه ازجمله رفتارهای شهروندی سازمانی محسوب می‌شود.
منبع : مقاله شهروندی سازمانی
